Şiirleri İle Türk Müziği’ne Yön Veren Sabahattin Ali
Okuma Süresi:3 Dakika, 46 Saniye
Genç yaşında ölmesine rağmen Sabahattin Ali, Türk edebiyatını etkileyen pek çok eser verdi. Daha çok “Kuyucaklı Yusuf“, “Kürk Mantolu Madonna” ve “İçimizdeki Şeytan” gibi romanları ve öyküleri ile bilinen Sabahattin Ali, bir çoğumuz farkında olmasa da aynı zamanda güçlü bir şair olup, şiirleri ile Türk müziğini derinden etkilemiştir.
Kırklarelinde doğan, Yozgat’ta ilkokul öğretmenliği yapan2, bir süre Almanya’da eğitim için bulunduktan sonra siyasi baskılar nedeni ile ülkeyi terk etmeye çalışırken Edirne’de öldürülen Sabahattin Ali, yaşadığı macera dolu hayatın, gençlik ateşinin körüklediği milli duygularının ve marksist ve muhalif bakış açısının arasında kalan düşünceleri ile belki de hiç farkında olmadan Türk müziğine ölümsüzleşen parçaların yazarı olarak katkıda bulunmuş ve edebiyat kadar müzik sanatını da etkilemeyi başarmıştır.
Öyle ki, Sabahattin Ali’nin şiirlerini yorumlayan şarkıcılar arasında Ali Kocatepe, Ahmet Kaya, Edip Akbayram, Nükhet Duru, Sezen Aksu, Volkan Konak ve Zülfü Livaneli gibi müzik dünyamızın önemli isimleri bulunmaktadır.
Ali Kocatepe ile özdeşlemiş “Benimsin Diyemediğim”, Ahmet Kaya ile özdeşleşmiş “Kara Yazı”, Nükhet Duru ile özdeşleşmiş “Ben Sana Vurgunum”, Volkan Konak ile özdeşleşmiş “Göklerde Kartal Gibiydim” gibi şiirler arasında Sabahattin Ali’nin Türk müziğine armağanı olan en popüler eserler şöyledir:
Aldırma Gönül
Dışarıda deli dalgalar
Sabahattin Ali
Gelip duvarları yalar
Seni bu sesler oyalar
Aldırma gönül aldırma
Hapishane Türküsü V adı ile de bilinen Aldırma Gönül3, Sabahattin Ali’nin Sinop Cezaevi’nde hükümlü bulunduğu sırada yazdığı beş şiirin sonuncusu ve en bilinenidir.
Şiir şarkı olarak ilk defa 1976 yılında Kerem Güney tarafından Hicaz makamında bestelense de şiirin şarkı olarak ünlenmesi 1977 yılında Edip Akbayram tarafından seslendirilmesi ve “Sen Açtın Yarayı” adlı plağının ön yüzüne kaydedilmesi ile olmuştur.
Şarkı olarak Edip Akbayram ile özdeşleşen “Aldırma Gönül”, daha sonra Ali Kocatepe, Ferhat Göçer, Gönül Akkor, Gülden Karaböcek, Müslüm Gürses, Müzeyyen Senar, Selda Bağcan ve Timur Selçuk gibi usta isimler tarafından da seslendirilmiştir.
Çocuklar Gibi
Bende hiç tükenmez bir hayat vardı
Sabahattin Ali
Kırlara yayılan ilkbahar gibi
Kalbim hiç durmadan hızla çarpardı
Göğsümün içinde ateş var gibi
Ali Kocatepe’nin bestesi ve Sezen Aksu’nun sesi ile 1984 yılında piyasaya sürülen “Sen Ağlama” albümünde yer alan Çocuklar Gibi müzikseverlerin gönlünde taht kurmuştur. Daha sonraları Ahmet Kaya’nın ağabeyi Mustafa Kaya tarafından “Sözüm Şiirlerin Mükemmelidir” adı ile de seslendirilmiştir.
Dağlar
Şehirler bana bir tuzak
Sabahattin Ali
İnsan sohbetleri yasak
Uzak olun benden uzak
Benim meskenim dağlardır dağlar
“Çocuklar Gibi” ile birlikte 1984 yılında piyasaya çıkan Sezen Aksu’nun “Sen Ağlama” albümü4) ile tanınmış, Ali Kocatepe ve Onno Tunç tarafından bestelenmiş ve derlenmiş şiir Sezen Aksu ile özdeşleşmiş Sabahattin Ali şiirlerinden biridir.
Geçmiyor Günler
Burada çiçekler açmıyor
Sabahattin Ali
Kuşlar süzülüp uçmuyor
Yıldızlar ışık saçmıyor
Geçmiyor günler geçmiyor
Yeni nesillerin 2020 yılında anonim bir eser olan “Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz” türküsünü de içerdiği için tartışmalara yol açan Ferhat Göçer’in piyasaya sürdüğü “Sabahattin Ali Şarkıları” adlı albümün ilk şarkısı olması sayesinde tanıdıkları “Geçmiyor Günler”, Sabahattin Ali’nin Sinop Cezaevinde Hapisane Türküsü III adı ile kaleme alınmış bir şiirdir ve Kerem Güney tarafından bestelendikten sonra Ahmet Kaya tarafından seslendirilerek bu şarkıcı ile özdeşleşmiştir.
Leylim Ley
Döndüm daldan kopan kuru yaprağa
Ses – Sabahattin Ali
Seher yeli dağıt beni kır beni
Götür tozlarımı buradan uzağa
Yarin çıplak ayağına sür beni
Zülfü Livaneli ile özdeşleşmiş “Leylim Ley” şarkısı aslında bir Sabahattin Ali şiirinden alıntı yapılarak Zülfü Livaneli tarafından türkü olarak bestelenmiş ve Livaneli’nin 1937’de piyasaya sürdüğü “Eşkiya Dünyaya Hükümdar Olmaz”5 albümünde yer alır. Türkünün ilk dörtlüğü Sabahattin Ali’nin “Ses” adlı hikayesinde, hikayenin kahramanı Sivaslı Ali’nin söylediği türküden alıntıdır. Eser daha sonra Edip Akbayram, İbrahim Tatlıses, Leman Sam, Özdemir Erdoğan ve Zerrin Özer gibi usta sanatçılar tarafından da seslendirilmiştir.
Melankoli
Ne bir dost, ne bir sevgili
Sabahattin Ali
Dünyadan uzak bir deli
Beni sarar melankoli
Nükhet Duru’nun 1978 yılında piyasaya çıkardığı ikinci albümünün ilk şarkısı olarak, albüme de ismini veren şiir ilk defa Ali Kocatepe’nin bestesi ve Onno Tunç’un düzenlemesi ve Nükhet Duru’nun muhteşem sesi ile müzikseverlerin gönlünde taht kurmuştur6).
- By http://www.itusozluk.com/img.php/6bb32b8919135e275be0773af07eb43328758/sabahattin+ali, Fair use, https://en.wikipedia.org/w/index.php?curid=23140412[↩]
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Sabahattin_Ali[↩]
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Ald%C4%B1rma_G%C3%B6n%C3%BCl[↩]
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Sen_A%C4%9Flama_(alb%C3%BCm[↩]
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Leylim_Ley[↩]
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Melankoli_(N%C3%BCkhet_Duru_alb%C3%BCm%C3%BC[↩]
